O’ZBEKISTONDA ISLOM ARXITEKTURASI RIVOJLANISH BOSQICHLARI
Keywords:
architecture, mosaics, religious symbols, geometric patterns, palaces, mausoleums, mosques, towers, Islamic architecture, stages of development.Abstract
Ushbu maqolada O’zbekistonda islom arxitekturasi rivojlanishi, Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabz, Termiz va Qoʻqon Oʻzbekistonning mashhur meʼmoriy markazlari, O‘zbekiston me’morchiligi o‘ziga xosligi, rang-barang mozaikalar, diniy ramzlar, mavhum geometrik naqshlar, saroylar, maqbaralar, masjidlar, minoralar va boshqalar to’g’risida fikr mulohazalar yuritiladi. O'zbekistondagi Islom me'morchiligi mamlakat madaniy merosining muhim qismidir va butun dunyodan tadqiqotchilar va sayyohlarning e'tiborini tortadi. O'zbekistonning me'moriy tarixi mamlakatning doimiy madaniy ahamiyati va uning Sharq va G'arb o'rtasidagi ko'prik sifatidagi rolidan dalolat beradi. Temuriylar yodgorliklarining ulug'vorligidan tortib, qadimiy shaharlarning zamonaviy tiklanishiga qadar O'zbekiston o'zining me'moriy mo'jizalari bilan dunyoni zabt etishda davom etmoqda. O'zbekiston me'moriy merosi o'zining boy o'tmishining jonli tasdig'i sifatida o'z xalqi uchun Ilhom va g'urur manbai, uning tarixi va madaniyatini o'rganayotgan barcha insonlar uchun xazina bo'lib xizmat qiladi. Qadimiy sivilizatsiyalar va boy madaniy meros mamlakati bo'lgan O'zbekiston ming yillar davomida me'moriy innovatsiyalar beshigi bo'lib kelgan. Ipak yo'li chorrahasida joylashgan ushbu Markaziy Osiyo xalqi imperiyalarning yuksalishi va qulashiga, turli madaniyatlarning uyg'unlashuviga guvoh bo'ldi. Uning me'moriy tarixi fors va Islomdan tortib Temuriylar va Sovetgacha bo'lgan ta'sirlarning gobelenidir[1].
References
M. S. Bulatov “O‘rta Osiyo me’morchiligida geometrik uyg‘unlashuv IX-XV asrlar” “Nauka” nashriyoti Sharq adabiyoti bosh tahririyati Moskva 1988 yil.
Rashid Kalvir Xojatilla “Tashkil etish va joylashtirish Eronning an'anaviy masjidining fazoviy tuzilishi, mihrab ivan gumbazi" Moskva 2008 yil
O.A. Suxarev "Buxoro xonligi tarixi haqida" (Tarixiy-etnografik ocherklar) O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi nashriyoti – Toshkent: 1958 yil.
Yunusova G. S. Abdulqodir G‘iloniyning inson va inson haqidagi qarashlari tushunchalar // Nazariy va amaliy fanlar. – 2018. – yoʻq. 9. - B. 176-178.
Yunusova G. S. Abdulqodir G‘iloniyning inson va inson haqidagi qarashlari tushunchalar // Nazariy va amaliy fanlar. – 2018 yil.
Yunusova, G. (2021). Abdulqodir G‘iloniy va qodiriy ta’limoti. IIUM Muhandislik jurnali. (Scopus) Onlayn nashr: 15 dekabr.
Voronin V. L. Zarafshon tepaliklarining xomashyo minoralari. Tojik SSR fanlar akademiyasining materiallari. T. sxx. 1960.
Jahon arxitektura tarixi. 8-jild. M. 1968 yil.
Giyasiddin Jamshid Koshiy. Arifmetikaning kaliti aylana haqida risola. M. 1956 yil.
Masson M. E. O'rta Osiyo minoralari haqida qisqacha tarixiy ma'lumot 1933 yil.
Voronin L. N. Sharq me'morchiligidagi minora tipidagi inshootlar va ularning genezisi. Saia asarlari. qopqoq 1. T. 1937 yil.
Voronin V. L. Zarafshon tepaliklarining xomashyo minoralari. Tojik SSR fanlar akademiyasining materiallari. T. sxx. 1960.
