ABU ALI IBN SINO ASARLARI – BUYUK MA’NAVIYATNING TARIXIY ILDIZLARI

Abstract

O‘rta Osiyo uzoq tarixiy taraqqiyot jarayonida shakllanib kelgan noyob moddiy va ma’naviy yodgorliklari bilan insoniyat sivilizatsiyasining qadimgi o‘choqlaridan biri sifatida joy olgan. Bu buyuk kashfiyotlarni amalga oshirgan, insoniyat hayotiga ulkan taraqqiyotni olib kelgan bizning buyuk bobolarimizdir. “Буюк  аллома  ва  адибларимиз,  азиз-авлиёлари- мизнинг  бебаҳо  мероси,  енгилмас  саркарда  ва  арбоб- ларимизнинг  жасоратини  ёшлар  онгига  сингдириш, уларда миллий ғурур ва ифтихор туйғуларини кучай- тиришга  алоҳида  эътибор  ҳаратишимиз  керак”1, - haqiqatdan ham bu buyuk merosni har birimiz bilishimiz va anglasimiz kerak. Ma’lumki, IX-XII asrlarda O‘rta Osiyo  xalqlari o‘rtasida ilm-ma’rifatga intilishning kuchayishi,  jahonni lol qoldirgan  buyuk mutafakkirlarning yetishib chiqishi bu hududning ilm-ma’rifat, ilmiy kashfiyotlar beshigi sifatida tarixda “O‘rta Osiyo renessansi”, “Musulmon renessansi” kabi    tushunchalar bilan baholangani bejiz emas. Shveysariyalik sharqshunos olim Adam Mesning  “Musulmon renessansi” asari IX-X asrlarda musulmon Sharqida yuz bergan madaniy rivojlanish tarixiga bag‘ishlangan noyob kitob hisoblanadi. Unda ijtimoiy hayotning boshqaruv, moliya, qonunlar, soliq tizimi, shaharlar hayoti, hunarmandchilik va savdo-sotiq bilan bir qatorda, ilmiy va madaniy hayot, din, adabiyot va boshqa mavzular yoritilgan2. Muallifning ta’kidlashicha, Musulmon renessans va Yevropadagi uyg‘onishning umumiy ildizi, yunon fani yutuqlari bo‘lgan.