CHOR ROSSIYASI MUSTAMLAKACHILIGI DAVRIDA TURKISTON MAKTAB VA MADRASALARIDAGI IJTIMOIY-MA’NAVIY AHVOL
Keywords:
jadid, Turkiston, maktab, madrasa, rus-tuzem, ta’lim, tarbiya, otinoyi, masjid, savod, Chor Rossiyasi, musulmon, XIX asr, mustamlakachilik, o‘quvchi, bola, hafiyak, zer-u zabar, murakkabot, duoyi salom, mutaqqaot, alifbo, harf, bo‘g‘in.Abstract
Ushbu maqolada 19-asrning ikkinchi yarmi va 20-asr boshlarida Turkiston o‘lkasidagi ilm-fan, ta’lim-tarbiya sohasidagi holati, ayniqsa maktab va madrasalardagi faoliyat, Chor Rossiyasi bosqinchilarining musulmon maktablari ustidan hukmronlik qilib, ba’zi lavozimlarni bekor qilish , bunday maktablarni qarovsiz hamda e’tiborsiz qoldirish afzal, rus-tuzem maktablarini tashkil qilibgina, musulmon xalqni eskilik sarqitidan faqatgina ruslashtirish orqali erishib bo‘lish mumkinligiga xulosa qilishadi. Mahalliy maktablarda ta’lim olish, savod chiqarish juda ko‘p vaqt talab qilgan. Shu boisdan bir qancha bosqichlarni bosib o‘tish, o‘g‘il bolalar maktabi va qizlar maktabi o‘rtasidagi farqlar, ularning afzalliklari haqida fikrlar yuritilgan.
References
Yunusova X. Chor Rossiyasida islom diniga munosabatning ba’zi masalalari. “O‘zbekistonda ijtimoiy fanlar”, 1994, 6-son, 39-40-betlar.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy davlat arxivi.2282-jamg‘arma, 1-ro‘yxat, 91-yig‘ma jild, 89-varaq.
N. Ostroumov. Turkiston o‘lkasi tubjoy aholisi maorifiga qarashlardagi beqarorlik. “Islom ikki o‘t orasida” kitobida. T., “Movarounnahr”, 1992, 12-16-betlar.
Бендриков К. Е. Очерки по истории народного образования в Туркестане. М., 1960, 63-бет
Xon davrida rais-diniy urf-odatlarni, marosimlarni bajarilishi, ota-onalar bolalarini maktabga berganligini nazorat qilib borardi va musulmonchilikka rioya qilmaganlarni jazolardi. (O‘zR MDA.2282-jamg‘arma. 1-ro‘yxat, 163 ish, 288-varaq.
O‘zMDA, 2282-jam. 1-ro‘yxat, 41-ish, 90-varaq.
К. Маркс и Ф. Энгельс. Соч. т, 21. М. 1929, 495-бет.
S. Ayniy, Eski maktab. Toshkent─1955, 4-bet
